برنامه هاي پژوهشي دانشگاه فرهنگيان در سال جاري

با توجه به نقش پژوهش در دانشگاه ها، همزمان با آغاز سال تحصيلي جديد، فرصتي فراهم شد تا با دكتر ساكي، معاون پژوهش و فناوري دانشگاه، گفتگويي در باره ي برنامه و فعاليت هاي اين معاونت داشته باشيم، شرح گفتگو، تقديم خوانندگان گرامي مي گردد:
ضمن تشكر از فرصتي كه براي اين گفتگو مهيا شد، به عنوان اولين سوال، لطفا به شرح سياست هاي اصلي اين معاونت در سطح دانشگاه بپردازيد:
با نام و ياد خداوند متعال. در ابتدا بايد آغاز سال تحصيلي جديد را به همه ي دانشجومعلمان عزيز و همكاران گرانقدرم در دانشگاه تبريك عرض نمايم و تاكيدي بر رسالت مهم اين دانشگاه در آغاز سال تحصيلي جديد داشته باشم. اگر به حوزه ي وظايف و ماموريتهاي اين دانشگاه به درستي و با تامل، نظري بيافكنيم، در مي يابيم كه دانشگاه فرهنگيان، بستري مهم براي توسعه ي همه جانبه ي جامعه است. اين دانشگاه، معلم را تربيت مي كند و معلم متعاقبا جامعه را، بنابراين بايد وزن و اهميت اين دانشگاه را كارگزاران آن همواره مورد توجه قرار داده و متناسب با آن براي شكوفايي و تعالي اش كوشش نمايند.

همچنين آغاز سال تحصيلي مقارن با بزرگداشت هفته ي دفاع مقدس گرديده كه بايد ضمن گراميداشت ياد و خاطره شهداي گرانقدر و تكريم كوشش هاي صادقانه و دليرانه ايثار گران و رزمندگان در طي هشت سال دفاع مقدس، از دستاوردهاي اين تجربه ي بزرگ تاريخي به عنوان سرمايه و پشتوانه اي اي آكنده از شهامت، ايثار، حماسه و ايمان براي انتقال مناسب به نسل هاي آينده پاسداري نمود.
اما در پاسخ به سوال جنابعالي بايد عرض كنم كه با وجود اهميتي كه پژوهش در هر دانشگاهي دارد، در دانشگاه فرهنگ، هنوز از موقعيت مناسب خود برخوردار نگشته، گر چه در همه ي حوزه ها در دانشگاه، نيازمند بهبود و توسعه هستيم، اما براساس وضع موجود، توسعه پژوهش را نيازمند توجه ويژه تر مي دانم. ما در ساير حوزه ها از حداقل هاي ممكن برخورداريم اما متاسفانه حوزه پژوهش در دانشگاه يك حوزه توسعه نيافته است و از حداقل هاي ممكن نيز برخوردار نيست.
دليل اين توسعه نيافتگي چيست؟ به نظرم برخلاف پژوهش، اغلب حوزه ها در دانشگاه، ضرورتي ملموس و آشكار دارند يا چنين جلوه اي را بروز مي دهند و از اين رو نيز بيشتر مورد توجه قرار مي گيرند. پژوهش با وجود اهميت خود كمتر به عنوان يك نياز و ضرورت فوري درك مي شود. در نتيجه به پژوهش اغلب به عنوان يك فعاليت مكمل و نه اصلي پرداخته مي شود. در صورتيكه پژوهش در يك دانشگاه روش، منش، فرهنگ و الگوي آموزش تلقي مي شود و نمي توان بدون توجه به آن، آموزش را توسعه داد. اصولا آموزشگري در پيوند با پژوهش و پژوهشگري معنا مي يابد و با همراهي آن به مقصد خود مي رسد، از اين رو است كه در همه دانشگاه هاي معتبر، پژوهش از جايگاه برجسته اي برخوردار است.
البته بايد نقش پيشينه و ساختار دانشگاه را نيز در ايجاد اين شرايط در نظر گرفت. دانشگاه فرهنگيان با پيشنه اي آموزشي و كمتر پژوهشي شناخته مي شود. در حوزه وظايف مدرسان دانشگاه، پيش از اين وظيفه پژوهشي چنداني در نظر گرفته نشده است و براي طي مراحل ارتقاء نيز آنها نيازي چندان به عملكرد پژوهشي نداشته اند. به همين ترتيب نيز زير ساخت و بسترهاي لازم براي آنكه آنها پژوهش نمايند تاكنون آنگونه كه بايد آماده نبوده است.
ما به عنوان يك سياست اصلي در صدد هستيم با تغيير موقعيت ها، شرايط را به سمت شرايط دانشگاهي ارتقاء دهيم و هويت پژوهشي مدرسان و پرديس ها و واحدهاي تحت پوشش را با فراهم سازي تسهيلات لازم ارتقاء بخشيم. براي توسعه و تعالي دانشگاه بايد پژوهش به عنوان يك اولويت بارز توسط همگان شناخته و درك شده و مورد حمايت قرار گيرد. به همين ترتيب كوشش ما اين است كه در اولين فرصت، تمامي شرايط و امتيازات پژوهشي مدرسان و اعضاي هيات علمي دانشگاه را با ديگر دانشگاه ها برابر ( يا نزديك به برابر ) نماييم.
خوشبختانه بيش از همه، توسعه ي پژوهش مورد تاكيد و حمايت سرپرست محترم دانشگاه جناب آقاي دكتر مهرمحمدي، به عنوان يك پژوهش شناس برجسته در حوزه تربيت معلم است كه اين فرصت بزرگ روند توسعه پژوهش و نيل به وضع موجود را در اين دانشگاه سرعت خواهد بخشيد. در اينجا همچنين بايد از حمايت اعضاي محترم هيات امناي دانشگاه در تخصيص اعتبار قابل توجه به پژوهش و تصويب مقررات حامي پژوهشگران دانشگاه تشكر نمود. در جلسات اخير هيات امناء، مصوباتي داشتيم كه اجراي آنها مي تواند موانع اصلي موجود بر سر راه توسعه پژوهش را برطرف سازد، از جمله افزايش اعتبارات قابل توجه به حوزه پژوهش، تسري امتيازات اعضاي هيات علمي ساير دانشگاه ها به مدرسان و اعضاي هيات علمي دانشگاه فرهنگيان، موافقت با عقد قراداد پژوهشي با مدرسان و تسهيل استفاده مدرسان از سهميه مربيان براي ادامه تحصيل در دوره دكتري را مي توان از جمله اين مصوبات دانست، در همين راستا به زودي شيوه نامه هاي مرتبط مانند شيوه نامه حمايت از انتشار مقالات پژوهشي و شركت در همايش و كارگاه هاي علمي آموزشي داخل و خارج از كشور ابلاغ خواهدشد.
چشم انداز ما در حوزه پژوهش بر اين است كه با هدايت فعاليت هاي پژوهشي در دانشگاه بتوانيم در جهت كسب جايگاه رقابتي و بعنوان قطب علمي – پژوهشي در حوزه تربيت معلم در كشور قدم برداريم.
برنامه پژوهشي خاص شما براي سال جاري در حوزه پژوهش چيست؟
به موازات حركت براي توسعه پژوهش، برنامه هاي متعددي را پيش بيني نموده ايم كه برخي در سال جاري و برخي ديگر در سال آينده به مرحله اجرا در خواهند آمد. از جمله برنامه هاي سال جاري اجراي طرح خرد پروژه هاي پژوهشي است كه مطابق آن هر مدرس / عضو هيات علمي، فرصت مي يابد با اعتبار مناسبي كه براي اجراي اين طرح ديده شده است، در اجراي يك پروژه خرد پژوهشي شركت كند و در طي مراحل اجرا ي آن مورد حمايت مالي قرار گيرد.خوشبختانه شيوه نامه اجراي اين طرح اخيرا ارسال شده است.
تكوين گفتمان تربيت معلم نيز به عنوان يك برنامه ديگر در دست اجراست كه طي آن تلاش مي شود قلمرو حوزه مطالعاتي تربيت معلم به عنوان يك حوزه علمي در عرصه آموزش عالي ارتقا يابد، در اين مسير از برگزاري همايش و سخنراني هاي علمي و تشكيل ميز گردها و جلسات مناظره و گفتگو مرتبط حمايت خواهد شد. همچنين در صدد هستيم شيوه نامه ي حمايت از پايان نامه و رساله هاي مرتبط با تربيت معلم را تدوين و عملياتي نماييم. همايش علمي شايستگي هاي فرهنگي و اقتصادي معلم نيز كه در راستاي شعار سال مطرح شده توسط مقام معظم رهبري(مدظله العالي)،پيش بيني شده از ديگر فعاليت هاي مرتبط با اين برنامه است كه در سال جاري به صورت استاني و كشوري اجرا خواهد شد.
همچنين، اقداماتي را براي زمينه سازي براي توليد علم بومي در دست انجام داريم كه با توليد كتاب هاي آموزشي درسي پس از طراحي سرفصل ها ي جديد، توليد كتاب هاي تخصصي كمك آموزشي، توليد كتاب هاي تخصصي ناظر بر نياز مدرسان و در راستاي توسعه قلمرو دانش تربيت معلم، توسعه نشريات علمي و انتشار مقالات مدرسان و اعضاي هيات علمي برجسته مي شوند. هوشمند سازي و به كارگيري سامانه هاي الكترونيك در حوزه پژوهش، همايش ها، مجلات و كتابخانه ها نيز از ديگر برنامه هايي است در سال جاري به مرحله اجرا در خواهد آمد.
در زمينه توسعه ارتباطات علمي – پژوهشي، نيز اقداماتي را آغاز كرده ايم كه تا كنون با امضاي تفاهم نامه همكاري با دانشگاه تربيت دبير شهيد رجايي، انتشارات فاطمي، انتشارات سمت و مركز منطقه اي اطلاع رساني علوم و فناوري دنبال شده است و البته بيش ازاين نيز گسترش مي يابد.
در زمينه اطلاع رساني و كتابخانه ها چه برنامه اي داريد؟
ما كتابخانه را به عنوان مركز يادگيري و اطلاع رساني، ركني از فعاليت هاي دانشگاهي مي دانيم و به همين ترتيب برنامه هايي را براي توسعه و بهسازي اين حوزه در نظر داريم كه طليعه آن با آموزش كتابداران در تابستان آغاز شده است، هوشمند سازي و تجهيز كتابخانه، اولويت مهم ما در اين حوزه است تا به موازات آن بتوانيم ميزان دسترسي دانشجويان و مدرسان را به اطلاعات علمي مورد نياز افزايش دهيم.
براي فعاليت دانشجومعلمان در حوزه پژوهش چه اقدامي مورد نظر است؟
گر چه توسعه پژوهش در ميان دانشجومعلمان از وظايف اصلي معاونت پژوهشي تلقي نمي شود و عمدتا اين امر در برنامه هاي آموزشي و فرهنگي دانشگاه دنبال مي شود، اما ما هم به موازات كوشش حوزه هاي ديگر، برنامه هايي را براي حمايت از دانشجويان پژوهشگر پيش بيني نموده ايم، معتقديم براي نهادينه سازي رويكرد معلم پژوهنده بايد از دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگيان آغاز نمود. از جمله اقدامات، در اين زمينه، ورود روش هاي پژوهشي معلم محور به برنامه هاي درسي جديد دانشگاه و برجسته ساختن فعاليت پژوهش در كل برنامه درسي جديد است، تاسيس باشگاه مجازي پژوهشگران دانشجو معلم نيز طرح ديگري است كه با تصويب اساسنامه، فعاليت آن نيز آغاز خواهد شد. بر اين اساس و با رعايت شرايطي دانشجويان پژوهشگر مورد حمايت معاونت پژوهشي قرار خواهند گرفت كه جزييات آن متعاقبا اعلام خواهد شد.
به عنوان آخرين سوال بفرماييد موانع توسعه پژوهش در دانشگاه كدامند؟
بخشي از موانع، ناشي از فقدان امكانات و بسترهاي مورد نياز پژوهش در دانشگاه است كه اينها خوشبختانه به سرعت در حال ايجاد هستند. اعتبارات مناسب پژوهش و پيش بيني ضوابط و مقررات حامي پژوهشگران از اين جنس هستند كه براي آنها تمهيدات لازم پيش بيني شده است. بخش ديگر، مربوط به مديريت پژوهش، فرهنگ پژوهش و توانمندي نيروي انساني براي بهره گيري از فرصت هاي پژوهشي است كه تمهيد آنها دشوارتر و نياز به فعاليت هاي متعدد از جمله برگزاري دوره هاي دانش افزايي در اين زمينه دارد كه بايد براي آن برنامه مناسبي پيش بيني نماييم، پژوهش در دانشگاه فرهنگيان عرصه گسترده اي دارد به گونه اي كه تمام موضوعات تخصصي بر محور آموزش و تربيت معلم را در بر مي گيرد. بنابر اين آماده سازي و تربيت پژوهشگر در اين دامنه گسترده كار آساني نيست، اما به هر حال بايد به آن هرچه زودتر پرداخت.